x
MAPA
Ołobok

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela

Dzieła z drewna

Dzieła z drewna

Najstarszy drewniany kościół Wielkopolski

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Ołoboku wzniesiony został w 1 ćw. XVI w. z inicjatywy zakonu cysterek, które sprawdzone zostały z Trzebnicy przez Władysława Odonica już w 1213 r. Jest jedną z najstarszych drewnianych świątyń w Wielkopolsce, która zachowała się w późnogotyckiej, prawie niezmienionej formie. Charakteryzuje się jednonawowym wnętrzem z nieznacznie węższym prezbiterium, przykrytym wysokim, dwuspadowym dachem z gontu, zakończonym szerokim okapem. Na jego szczycie umieszczono niewielką wieżę zwaną sygnaturką.

Na szczególną uwagę zasługują ozdobnie rzeźbione belki zwane zaczepami, które przymocowywane są do wystających belek stropu, w celu wzmocnienia łączenia ścian z dachem.

Ciekawostka dotycząca kościoła wiąże się z jego oknami. W ścianie północnej wstawione zostały dopiero w XVIII w., gdyż wcześniej wierzono, że ta strona świata podlega działaniom złych mocy. W ten sposób starano się ograniczyć wstęp sił nieczystych.

Kolejnym zaskakującym zabytkiem jest XVII-wieczna ambona, dostawiona z zewnętrznej strony do ściany prezbiterium kościoła (w XVIII w. zastąpiona została nowym egzemplarzem). W ten praktyczny sposób wykorzystano schody, będące integralną jej częścią, żeby móc swobodnie korzystać z dzwonów z 1746 i z 1799 r., zawieszonych pod okapem kościoła.

„Szafa” pełna biblijnych treści

Późnorenesansowy ołtarz główny ołobockiej świątyni to prawdziwe arcydzieło konstruktorskie. Zanim przybrał formę tzw. pentaptyku, czyli 5-częściowej „szafy” ze specjalnymi polami na wizerunki świętych, pracowało nad nim wielu rzemieślników: drwale, stolarze, snycerze.

W zależności od potrzeb liturgicznych poszczególne skrzydła otwierano bądź zamykano. Dzięki temu oczom wiernych ukazywały się stopniowo wszystkie sceny przedstawione w poszczególnych kwaterach.

Na pentaptyku ołobockim ukazano:

  1. w zwieńczeniu ołtarza zobrazowano Matkę Bożą w otoczeniu zastępu świętych, nad którymi unosi się Duch Święty pod postacią gołębicy.
  2. w głównej kwaterze chrzest Chrystusa,
  3. na lewym skrzydle wewnętrznym św. Michała Archanioła,
  4. na prawym skrzydle wewnętrznym św. Jana Apostoła i Ewangelistę,

8 scen pasyjnych widocznych po zamknięciu ołtarza, czyli na skrzydłach zewnętrznych.

 

Namalował je na deskach Adam Scholz z Wrocławia, o czym świadczy jego własna sygnatura. Jak przystało na twórcę renesansowego, umieścił on swe inicjały oraz datę „1600” na skarpie, na której przyklęka postać św. Jana Chrzciciela.

 

Patron zakochanych

Przy południowej ścianie nawy znajduje się późnorenesansowy ołtarz datowany na połowę XVII w. W głównej kwaterze, pomiędzy bogato rzeźbionymi kolumnami z dekoracją roślinną, umieszczono wizerunek św. Walentego. W średniowieczu Święty wzywany był jako orędownik podczas ciężkich chorób, zwłaszcza nerwowych i epilepsji, natomiast w późniejszych czasach, szczególnie w Anglii i Stanach Zjednoczonych rozpowszechniono jego kult jako patrona zakochanych.

Żyjący w czasach cesarstwa rzymskiego św. Walenty była biskupem i lekarzem. W okresie licznych prześladowań pierwszych chrześcijan często pomagał skazanym podczas ich procesów i egzekucji. Wkrótce został sam pojmany i ścięty mieczem w dniu 14. lutego.

Tronująca Madonna

Z ołobockiej świątyni pochodzi Madonna z Dzieciątkiem z ok. 1320 r. obecnie znajdująca się w depozycie w Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu. Poważnie nadgryziona zębem czasu, wciąż prezentuje wysoką wartość artystyczną i oryginalny przekaz. Drewniana Madonna przedstawiona została bardzo majestatycznie, formą nawiązuje do teologicznego „Tronu Mądrości” wyrażającego idee Maryi jako tronu Wcielonego Lotosu czyli Mądrości Bożej. W jej postaci uderza przede wszystkim dysproporcja pomiędzy stosunkowo krótkimi nogami a smukłym torsem, delikatnymi rysami twarzy a zbyt długą szyją.

Statyczność podkreślona została sumarycznie potraktowaną sylwetką, przykrytą udrapowaną szatą w linearnie ułożone fałdy. Dzieciątko Jezus leżące na jej prawym ramieniu ubrane zostało w suknię powielającą wzór szat Maryi. Nastrój uroczystego i ponadczasowego trwania Matki z Synem subtelnie kontrastuje z wyrazem oblicza Madonny, na którym maluje się smutek. Podkreślony został dogmat jej Bożego rodzicielstwa oraz pogodzenia się z przeznaczeniem – radością z narodzenia Syna oraz smutkiem nad jego cierpieniem i śmiercią.

Lokalny rzeźbiarz ludowy

W 1. poł. XIX w. do nawy kościoła od strony południowej dostawiono czworoboczną kruchtę. Od zewnątrz zdobi ją zabytkowa drewniana figura św. Józefa z Dzieciątkiem. Wyrzeźbił ją żyjący wówczas ludowy artysta z Wieruszowa, Paweł Bryliński, który spoczął na tutejszym cmentarzu.

Chociaż jego grób nie przetrwał do czasów nam współczesnych, pamięć o utalentowanym rzemieślniku wciąż pozostaje żywa.

Paweł Bryliński był wędrownym snycerzem. Szlak jego wędrówek został „oznakowany” dziełami, które po sobie pozostawił. Najwięcej prac Mistrza, wyrzezanych młotkiem, dłutkiem i koziołkiem (niewielkim nożem doskonale tnącym drewno), zlokalizowano na terenie ziemi ostrowskiej (południowa Wielkopolska). Są to liczne krzyże przydrożne (m.in. w Droszewie, Mikstacie, Kowalewie), figury tzw. Bożej Męki (postaci towarzyszące wiszącemu na krzyżu Chrystusowi, np. w Raczycach), kapliczki (m.in. Węglewice) oraz… drewniane zabawki dla wiejskich dzieci.

Adres

ul. Kościelna, 63-405 Ołobok
tel.: 62 739 01 30

Odpusty

24 czerwca

Zobacz również

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego