Kościół pw. Świętej Trójcy w Dziesławicach
PRACE KONSERWATORSKIE OŁTARZA GŁÓWNEGO Z KOŚCIOŁA FILIALNEGO PW. ŚWIĘTEJ TRÓJCY W DZIESŁAWICACH
Ołtarz główny w kościoła filialnego pw. Świętej Trójcy w Dziesławicach zbudowany został z części pochodzących z różnych okresów historycznych. Składa się z elementów barokowych z poł. XVIII wieku, a także z przełomu XIX/XX wieku.
Ogólny stan zachowania obiektu był zły, główne ze względu na przekształcenia plastyczne, jakim został poddany w czasie ostatnich reparacji, a także wskutek procesów fizykochemicznych i biologicznych. Zaobserwowano ślady występowania kołatka, a drewno niektórych elementów snycerskich było prawie całkowicie zdegradowane.
Bardzo grube warstwy monochromatycznych przemalowań olejnych w kolorze pomarańczowo-brązowym z akcentami jaskrawej zieleni oraz srebrnej i złotej farby źle wpływało na estetykę ołtarza. Faktura powierzchni malowanych była chropowata z zaciekami i wybłyszczona. Widoczne były liczne ślady mechanicznych uszkodzeń oraz spękania i rozszczelnienia desek. Rzeźby również były przemalowane.
Bezpośrednią przyczyną podjęcia prac był aktywny proces postępowania zniszczeń obiektu. Głównym celem konserwacji było powstrzymanie dalszej destrukcji ołtarza wywołanej działalnością drewnojadów i procesów fizykochemicznych, a także usunięcie przemalowań zniekształcających estetyczny odbiór ołtarza.
Wykonano wielopunktowe badania stratygraficzne dokładnie określające charakter, stan zachowania i zakres występowania oryginalnych warstw malarskich oraz złoceń. Przystąpienie do prac konserwatorskich poprzedzono wykonaniem dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania obiektu. Analiza wizualna wykazała miejscowe odspojenia warstwy malarskiej, stare, niedokładnie opracowane kity, niski poziom artystyczny wtórnie wykonanych przemalowań, w tym przemalowań elementów pierwotnie złoconych. Następnie powierzchnię ołtarza oczyszczono z kurzu i zabrudzeń powierzchniowych. Po czym przystąpiono do wstępnej dezynsekcji obiektu przy użyciu środka owadobójczego poprzez iniekcję i pędzlowanie. Przemalowania powierzchni architektury ołtarza, w oparciu o wyniki wykonanych prób, usunięto mechanicznie przy wspomaganiu ciepłym powietrzem. Okazało się, że lewy pilaster prawego boku ołtarza był wtórny. Przemalowane warstwy na powierzchni złoceń usunięto przy użyciu past rozpuszczalnikowych zmywanych benzyną lakową. Ponownie wykonano dezynsekcję środkiem owadobójczym, zabieg przeprowadzono dwukrotnie w odstępie dwutygodniowym. Silnie zniszczone partie drewna nasycono roztworem z żywicy akrylowej. Naprawiono uszkodzone łączenia konstrukcyjne, usunięto wtórne listwy i fleki. Wykonano odlewy dekoracji listew i zamontowano je w miejscach, gdzie się nie zachowały. Sklejono popękane elementy aplikacji snycerskich z płycin oraz kapiteli i baz kolumn. Konsolidację warstwy malarskiej przeprowadzono olejem skórnym. Pęknięcia i duże ubytki drewna uzupełniono przy użyciu żywicy epoksydowej. Powierzchnię drewna i niektóre ubytki warstwy malarskiej wykonano kitem akrylowym.
Ubytki warstwy malarskiej wypunktowano metodą „małej kreski” farbami akrylowymi. Rekonstrukcję polichromii wykonano na powierzchni wtórnego pilastra, w płycinie predelli i w dolnych partiach cokołów. Powierzchnie polichromowane zabezpieczono werniksem. Prace pozłotnicze wykonano przy użyciu pulmentów w kolorze zbliżonym do oryginalnego oraz złota płatkowego 23 ¾ karata w technice na poler i mat. Złocenia na mat w miejscach łatwo dostępnych, narażonych na uszkodzenia oraz srebrzenie zostały zabezpieczone szelakiem.
Rzeźby aniołów oczyszczono, usunięto stare kity i retusze. Prace przy usuwaniu malowań rozpoczęto od prób oczyszczenia warstwy malarskiej stosując zestawy rozpuszczalników. Usunięto przemalowania olejne i emulsyjne oraz znaczną część starych kitów kredowo-klejowych, a także gipsowych przesyconych żywicą i woskiem. Drobne ubytki drewna uzupełniono masą epoksydową, brakujące elementy zrekonstruowano. Położono kit emulsyjny tzw. wiedeński w miejscach ubytków i wypunktowano farbami akrylowymi. Całość zawerniksowano, natomiast złocenia zrekonstruowano ze względu na zły stan zachowania oryginału.
Ostatecznie złożono ołtarz w kościele, wstawiono obraz i zamontowano wszystkie elementy ruchome. Uzupełnione końcową dokumentację fotograficzną, opisową i konserwatorską.
