Kościół pw. św. Mateusza Apostoła w Górznie
PRACE KONSERWATORKSIE OŁTARZA GŁÓWNEGO Z KOŚCIOŁA PW. ŚW. MATEUSZA W GÓRZNIE
Ołtarz główny z kościoła pw. św. Matusza w Górznie powstał w poł. XVIII wieku w późnobarokowej stylistyce z rokokową dekoracją.
Ogólny stan zachowania obiektu był zły, głównie ze względu na przekształcenia plastyczne, jakim został poddany podczas ostatnich reperacji, a także na skutek działania procesów fizykochemicznych i biologicznych. Zaobserwowano ślady występowania kołatka, a drewno niektórych elementów snycerskich było mocno zdegradowane. Ołtarz przemalowany był farbą olejną w kolorze szaro kremowym i jasnobrązowym.
Przemalowane bielą również były figury, które pierwotnie wykonane były w technice szypolen ze złoceniami. Grube warstwy monochromatyczne wyraźnie się rozwarstwiały, a wtóre złocenia wykonane były szlagmetalem i brązą, co wpływało negatywnie na estetykę ołtarza. Liczne ślady mechanicznych uszkodzeń oraz widoczne spękania i rozszczelnienia desek. Obrazy były silnie zabrudzone, retuszowane z pociemniałym werniksem.
Bezpośrednią przyczyną podjęcia prac był aktywny proces postępowania zniszczeń obiektu. Głównym celem konserwacji było powstrzymanie dalszej destrukcji obiektu, usunięcie wtórnych przemalowań i metalizowań zniekształcających estetyczny odbiór ołtarza.
Przystąpienie do prac konserwatorskich poprzedziło wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania obiektu. Po przeprowadzeniu odkrywek sondażowych umożliwiających rozpoznanie budowy technologicznej, przystąpiono do demontażu ruchomych elementów ołtarza. Po wstępnym oczyszczeniu przystąpiono do dezynsekcji przy użyciu środka owadobójczego oraz impregnacji drewna roztworem żywicy akrylowej, metodą miejscowego powlekania.
Następne prace obejmowały oczyszczenie warstwy malarskiej stosując zestawy rozpuszczalników. Usunięto przemalowania olejne i emulsyjne oraz znaczną część starych kitów kredowo-klejowych. Drobne ubytki drewna uzupełniono masą żywiczną, a braki warstwy malarskiej uzupełniono kitami emulsyjnymi. Następnie odtworzono pierwotną kolorystykę ołtarza.
Zdemontowane elementy ruchome, po ich zabezpieczeniu, przetransportowano do pracowni. Elementy zostały poddane dezynsekcji środkami owadobójczymi, a następnie przeprowadzono impregnację drewna roztworem żywicy akrylowej. W dalszej kolejności sklejono spękania i uszkodzenia podłoża. Część elementów snycerskich wymagała uzupełnienia drewna, większe ubytki uzupełniono poprzez flekowanie, drobne ubytki i rekonstrukcje elementów wykonano przy użyciu masy żywicznej. Zarówno przy elementach snycerskich, jak i przy rzeźbach, usunięto wtórną pozłotę, stosując mieszaninę rozpuszczalników, uzupełniono ubytki gruntu zaprawą kredowo-klejową i zrekonstruowano złocenia w technice pulmentowej z zastosowaniem złota i srebra w płatkach. Srebrzenia zostały zabezpieczone szelakiem.
Obrazy oczyszczono od strony odwrocie oraz na licu mieszaniną rozpuszczalników. Usunięto stare kity i retusze. Wykonano lokalne reparacje oraz przeprowadzono prostowanie płótna za pomocą przyklejonych po bokach pasków zwilżonego papieru. Naklejono płótno obrazu zasuwowego na oryginalne krosno. Położono kit emulsyjny w miejscach ubytków i wypunktowano farbami olejnymi z odsączonym spoiwem. Zabezpieczono werniksem damarowym, neutralnym.
Ostatecznie zamontowano wszystkie elementy ruchome, wykonano dokumentację fotograficzną, opisową i konserwatorską.
